Thị Trường Các Bon - Tiềm Năng Tạo Nguồn Tài Chính Mới Cho Bảo Vệ Và Phát Triển Rừng

Trong bối cảnh toàn cầu đang nỗ lực giảm thiểu phát thải khí nhà kính và bảo vệ rừng, thị trường các bon được xem là một trong những giải pháp quan trọng để thúc đẩy phát triển bền vững và huy động các nguồn lực tài chính. Tại Việt Nam, quá trình xây dựng và định hình thị trường các bon vẫn đang trong giai đoạn thí điểm. Tuy nhiên, với các bước đi đúng đắn và linh hoạt, thị trường này hứa hẹn mang lại những lợi ích lớn cho việc bảo vệ và phát triển rừng trong tương lai.

Lâm Nghiệp - Ngành Duy Nhất Cho Phát Thải Ròng Âm

Việt Nam là thành viên của Công ước Khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC) và Thỏa thuận Paris, đã cam kết mạnh mẽ đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050 tại Hội nghị COP26 năm 2021. Đây là cơ hội lớn để ngành lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình giảm phát thải khí nhà kính, nhờ khả năng hấp thụ CO₂ qua quá trình bảo vệ và phát triển rừng.

Tuy nhiên, thị trường các bon rừng ở Việt Nam hiện nay mới ở giai đoạn khởi đầu, gặp nhiều khó khăn và thách thức. Việc phát triển thị trường này đòi hỏi sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, sự tham gia của các doanh nghiệp, và các chính sách linh hoạt từ phía chính phủ.

Thực Trạng Và Tiềm Năng Của Thị Trường Các Bon Rừng

Hiện tại, Việt Nam đang triển khai Chương trình chuyển nhượng kết quả giảm phát thải/tín chỉ các bon rừng thông qua Thỏa thuận chi trả giảm phát thải cho 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ với Ngân hàng Thế giới, đạt được 10,3 triệu tấn CO₂ và thu về 51,5 triệu USD trong giai đoạn 2018-2019. Đây là bước khởi đầu quan trọng cho quá trình xây dựng và vận hành thị trường các bon tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang nỗ lực hoàn thiện hồ sơ để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ký kết các Thỏa thuận mua bán giảm phát thải với các tỉnh Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, nhằm mở rộng cơ hội tham gia vào thị trường này. Việc phát triển thị trường các bon rừng có thể mang lại nguồn tài chính lớn, giúp tăng cường đầu tư vào bảo vệ rừng, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Định Hình Thị Trường Các Bon Trước Năm 2028

Theo ông Hà Công Tuấn - nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong khi chờ đến năm 2028 để hình thành thị trường các bon chính thức tại Việt Nam, cần có các bước đi linh hoạt để định hình thị trường ngay từ bây giờ. Điều này bao gồm việc duy trì thị trường giao dịch tự nguyện trên cơ sở hợp tác quốc tế, nhằm xây dựng nền tảng vững chắc cho thị trường các bon chính thức trong tương lai.

Ông Hà Công Tuấn nhấn mạnh rằng, với sự hỗ trợ của quốc tế, Việt Nam đã tính toán được tổng lượng giảm phát thải từ rừng đạt 56-57 triệu tấn mỗi năm trong giai đoạn 2011-2018. Tuy nhiên, tiềm năng tăng hấp thụ CO₂ trong thời gian tới sẽ chủ yếu phụ thuộc vào việc nâng cao chất lượng rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên, thay vì mở rộng diện tích trồng mới như trước đây.

Các Giải Pháp Và Định Hướng Phát Triển Thị Trường Các Bon

Để phát triển thị trường các bon một cách bền vững, cần sớm xây dựng khung chính sách rõ ràng và minh bạch. Tại hội thảo "Các bon rừng - Tiềm năng tạo nguồn tài chính mới cho bảo vệ và phát triển rừng", các chuyên gia đã thảo luận về kinh nghiệm quốc tế và các thách thức mà Việt Nam đang đối mặt. Những điểm chính được đưa ra bao gồm:

Xây dựng chính sách hỗ trợ cho các tỉnh, địa phương có tiềm năng giảm phát thải, từ đó giúp các địa phương chủ động tham gia vào thị trường.
Tạo điều kiện để giao dịch tự nguyện được triển khai hiệu quả, vừa là thí điểm cho thị trường chính thức trong tương lai, vừa tạo ra nguồn thu nhập cho ngành lâm nghiệp.
Phát triển hệ thống giao dịch phát thải (ETS) và các quy định pháp lý cần thiết để đảm bảo sự minh bạch trong quá trình trao đổi tín chỉ các bon.

Ông Tô Xuân Phúc - Giám đốc điều hành Chương trình Chính sách, Thương mại và Tài chính Lâm nghiệp (Forest Trends) cũng chia sẻ, hiện nay có hai loại thị trường các bon: thị trường tự nguyện và thị trường bắt buộc. Thị trường tự nguyện cho phép các tổ chức và cá nhân mua tín chỉ để đạt được mục tiêu giảm phát thải, trong khi thị trường bắt buộc yêu cầu mua tín chỉ để tuân thủ các quy định về phát thải của chính phủ. Mỗi loại hình thị trường này đều có tiềm năng riêng, phụ thuộc vào cơ chế giá cả và chính sách của từng quốc gia.

Kỳ Vọng Vào Một Thị Trường Các Bon Hiệu Quả Tại Việt Nam

Theo ông Trần Quang Bảo - Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phối hợp với các nhà nghiên cứu và đối tác quốc tế đánh giá sơ bộ tiềm năng giảm phát thải tại nhiều địa phương trên cả nước. Dựa trên những nghiên cứu này, Bộ đang xây dựng chính sách để các tỉnh, địa phương có thể chủ động tham gia vào thị trường các bon hoặc kết nối với các đối tác quốc tế có nhu cầu mua tín chỉ.

Mặc dù quá trình này vẫn đang ở giai đoạn thí điểm, nhưng nếu được xây dựng và triển khai đúng cách, thị trường các bon tại Việt Nam sẽ trở thành một công cụ quan trọng trong việc huy động nguồn lực tài chính để bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời đáp ứng các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu và giảm phát thải.

Kết Luận

Việc xây dựng và phát triển thị trường các bon tại Việt Nam không chỉ mở ra cơ hội tài chính lớn cho ngành lâm nghiệp mà còn giúp thúc đẩy quá trình bảo vệ rừng và giảm phát thải khí nhà kính. Phong Thái Thuận tin rằng, thông qua những bước đi đúng đắn và chính sách hợp lý, Việt Nam sẽ không chỉ đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà còn tạo ra những giá trị bền vững cho môi trường và cộng đồng.